هدایت قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• إِذَا الْتَبَسَتْ عَلَيْكُمُ الْفِتَنُ كَقِطَعِ‏ اللَّيْلِ‏ الْمُظْلِمِ فَعَلَيْكُمْ بِالْقُرْآن‏. (الکافی 2/ 599 ؛ و تفسیر العیاشی 1/ 2)
o هنگامی که فتنه ها، همچون پاره های شب تاریک، شما را در خود فرو گرفت، بر شماست که ملازم قرآن شوید.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• لَيسَ‌ الْقُرآنُ‌ بِالتَّلاوَةِ‌ وَ لَا الْعِلمُ‌ بِالرِّوايةِ‌ وَ لكِنَّ‌ الْقُرآنُ‌ بِالْهِدايةِ‌ وَ الْعِلمُ‌ بِالدِّرايةِ. (کنز العمّال 1/ 550 ، ح 2462)
o نه قرآن به تلاوت باشد و نه دانش به روایت ولیکن قرآن به هدایت باشد و دانش به درایت.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• مَا عَدَلَ‏ أَحَدٌ عَنِ الْقُرْآنِ إِلَّا إِلَى النَّارِ. (الکافی 2/ 600)
o کسی از قرآن روی گردان نشد، مگر آنکه به سوی آتش روانه گشت.

قال امیرالمؤمنین علیه السّلام:
• وَ اعْلَمُوا أَنَ‏ هَذَا الْقُرْآنَ‏ هُوَ النَّاصِحُ الَّذِي لَا يَغُشُّ وَ الْهَادِي الَّذِي لَا يُضِلُّ وَ الْمُحَدِّثُ الَّذِي لَا يَكْذِبُ. (نهج البلاغه/ 252 ، الخطبة 176)
o بدانید این قرآن پند آموز خالصی است که خیانت نمی کند؛ و راهنمایی است که گمراه نمی کند؛ و سخنگویی است که دروغ نمی گوید.

قال علی علیه السّلام:
• مَا جَالَسَ‏ هَذَا الْقُرْآنَ‏ أَحَدٌ إِلَّا قَامَ عَنْهُ بِزِيَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ زِيَادَةٍ فِي هُدًى أَوْ نُقْصَانٍ مِنْ عَمًى‏. (نهج البلاغه/ 252 ، الخطبة 176)
o کسی با این قرآن همنشین نشد، مگر آنکه چون از نزد آن برخاست با زیادی و کاستی همراه بود: زیادی در هدایت و کاستی از کوردلی.

قال علی علیه السّلام:
• مَنِ‏ اتَّخَذَ قَوْلَ‏ اللَّهِ‏ دَلِيلًا هُدِيَ إِلَى الَّتِي‏ هِيَ أَقْوَمُ‏. (شرح غرر الحکم 5/ 374 ؛ و نهج البلاغه/ 205، الخطبة 147)
o هرکه قول خدا را رهنمای خود گیرد، به استوارترین راه هدایت شود.

قال الرّضا علیه السّلام:
• لَا تَطْلُبُوا الْهُدَى‏ فِي غَيْرِ الْقُرْآنِ، فَتَضِلُّوا. (العیون 2/ 56 ؛ و التوحید/ 224 ؛ و أمالی الصدوق/ 438)
o هدایت را در غیر قرآن مجویید که در آن صورت گمراه خواهید شد.

جاودانگی قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• كَلَامُ‏ اللَّهِ‏ غَضٌ‏ جَدِيدٌ طَرِيٌّ. (مستدرک الوسائل 4/ 237)
o کلام خداوند تازه، جدید و باطراوت است.

قال الباقر علیه السّلام:
• إِنَ‏ الْقُرْآنَ‏ حَيٌ‏ لَا يَمُوتُ. (تفسیر العیاشی 2/ 203)
o قرآن زنده است و نمی میرد.

جامعیّت علمی قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• مَنْ‌ أَرادَ عِلْمَ‌ الْاَوَّلِينَ‌ وَ الْآخِرِينَ‌ فَلْيثَوِّرِ الْقُرآنَ. (کنز العمال 1/548، ح 2454)
o هر که علم اوّلین و آخرین خواهد، باید در قرآن بجوید.

قال علی علیه السّلام:
• ما من شَيءٍ إِلاّ وَ علمُه في القرآن و لكنَّ عقولَ الرِجال تَعجُزُعنه. (ینابیع المودّة/ 412)
o چیزی نیست که دانش آن در قرآن نباشد ولیکن عقل آدمیان از درک آن عاجز باشد.

برتریهای قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• یا علی! سیّدُ الکلام القرآنُ. (تفسیر أبی الفتوح 2/ 319)
o ای علی! سرور کلام، قرآن است.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• الْقُرْآنُ‏ غِنًى‏ لَا غِنَى‏ دُونَهُ وَ لَا فَقْرَ بَعْدَه‏. (تفسیر أبی الفتوح 1/ 10- 11)
o قرآن، توانگری است که بالای آن توانگری نیست و از پس آن فقری نیست.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• فَضْلُ الْقُرْآنِ عَلَى‏ سَائِرِ الْكَلَامِ‏ كَفَضْلِ اللَّهِ عَلَى خَلْقِه‏. (جامع الاخبار/ 47 ؛ و تفسیرأبی الفتوح 1/ 10)
o برتری قرآن بر سایر سخنان، همانند برتری خداست بر بندگانش.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• أَصْدَقَ‏ الْقَوْلِ‏ وَ أَبْلَغَ الْمَوْعِظَةِ وَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ كِتَابُ اللَّه‏.(أمالی الصدوق/ 394)
o راسترین گفتار و رساترین موعظت و نیکوترین قصّه ها کتاب خداست.

قال علی علیه السّلام:
• أَفْضَلُ‏ الذِّكْرِ الْقُرْآنُ‏ بِهِ تُشْرَحُ الصُّدُورُ وَ تَسْتَنِيرُ السَّرَائِر. (شرح غرر الحکم 2/ 50)
o برترین ذکر، قرآن است. بدو سینه ها گشاده شود و پوشیده ها روشن.

قال علی علیه السّلام:
• فِيهِ رَبِيعُ الْقَلْبِ وَ يَنَابِيعُ‏ الْعِلْمِ‏ وَ مَا لِلْقَلْبِ جِلَاءٌ غَيْرُه‏.(نهج البلاغه/254، الخطبة 176)
o در قرآن بهار دلها و چشمه های دانش است. و دل را جز آن جلایی نیست.

قال علی علیه السّلام:
• إِنَ‏ الْقُرْآنَ ظَاهِرُهُ‏ أَنِيقٌ‏ وَ بَاطِنُهُ عَمِيقٌ. (الکافی 2/ 599؛ و نهج البلاغه/ 61، الخطبة 18؛ و الاحتجاج 1/ 390؛ و ارشاد القلوب/ 8)
o همانا ظاهر قرآن شگفت انگیز و نیکو و باطنش ژرف و عمیق است.

قال علی بن الحسین علیه السّلام:
• لَوْ مَاتَ‏ مَنْ‏ بَيْنَ‏ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لَمَا اسْتَوْحَشْتُ بَعْدَ أَنْ يَكُونَ الْقُرْآنُ مَعِي. (الکافی 2/ 602؛ تفسیر العیاشی 1/ 32؛ مشکاة الأنوار/ 120)
o اگر همه آنان که بین مشرق و مغرب اند بمیرند، وحشت نکنم، آنگاه که قرآن با من باشد.

قال الصّادق علیه السّلام:
• لَقَدْ تَجَلَّى‏ اللَّهُ‏ لِخَلْقِهِ فِي كَلَامِهِ وَ لَكِنَّهُمْ لَا يُبْصِرُونَ. (اسرار الصلاة/ 140)
o خداوند در کلامش برای خلقش تجلّی کرده و لکن ایشان بصیرت ندارند.

بزرگداشت قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• الْقُرْآنُ‏ أَفْضَلُ‏ كُلِ‏ شَيْ‏ءٍ دُونَ اللَّهِ فَمَنْ وَقَّرَ الْقُرْآنَ فَقَدْ وَقَّرَ اللَّهَ وَ مَنْ لَمْ يُوَقِّرِ الْقُرْآنَ فَقَدِ اسْتَخَفَّ بِحُرْمَةِ اللَّه. (جامع الاخبار/ 47؛ و تفسیر أبی الفتوح 1/ 11)‏
o قرآن از همه چیز جز خدا برتر است بنابراین هر که قرآن را حرمت دارد و بزرگ شمارد، خدا را حرمت داشته است و هرکس قرآن را بزرگ نشمارد، حرمت خدا را سبک شمرده است.

قال علی علیه السّلام:
• مَنْ‏ قَرَأَ الْقُرْآنَ‏ مِنْ‏ هَذِهِ‏ الْأُمَّةِ ثُمَّ دَخَلَ النَّارَ فَهُوَ مِمَّنْ كَانَ يَتَّخِذُ آيَاتِ اللَّهِ هُزُؤا. (تفسیر العیاشی 1/ 120)
o هر که از این امّت قرآن بخواند و با این وجود داخل آتش شود، از کسانی است که آیات خدا را به تمسخر گرفته باشد.

منزلت حاملان قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• حَمَلَةُ الْقُرْآنِ‏ عُرَفَاءُ أَهْلِ الْجَنَّةِ. (الکافی 2/ 606؛ و معانی الأخبار/ 323؛ و الخصال 1/ 28)
o حاملان قرآن سرشناسان اهل بهشتند.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• أَشْرَافُ‏ أُمَّتِي‏ حَمَلَةُ الْقُرْآن‏. (معانی الأخبار/ 178؛ و الخصال 1/ 7؛ و أمالی الصدوق/ 194)
o شریفان امّت‏ من حاملان قرآنند.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• أَهْلُ‏ الْقُرْآنِ‏ أَهْلُ‏ اللَّهِ وَ خَاصَّتُهُ. (مجمع البیان 1/ 15؛ و شرح غررالحکم 1/ 382؛ و أعلام الدین/ 100)
o اهل قرآن، اهل خدا و خاصّان بارگاه اویند.

تکریم حاملان قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• يَا أَبَاذَرٍّ! إِنَّ مِنْ إِجْلَالِ اللَّهِ: إِكْرَامَ‏ ذِي‏ الشَّيْبَةِ الْمُسْلِمِ وَ إِكْرَامَ حَمَلَةِ الْقُرْآنِ الْعَامِلِينَ بِه‏ وَ إِكْرَامَ السُّلْطَانِ الْمُقْسِط. (مکارم الاخلاق/ 467؛ و أمالی الطوسی 2/ 149؛ و نوادر الراوندی/ 7)
o ای ابوذرّ! از بزرگداشت خداست احترام سالخوردگان مسلمان و تکریم حاملان قرآن که عمل به آن می کنند و گرامیداشت زمامدار دادگر.

صفات حاملان قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• إِنَ‏ أَحَقَ‏ النَّاسِ‏ بِالتَّخَشُّعِ‏ فِي السِّرِّ وَ الْعَلَانِيَةِ لَحَامِلُ الْقُرْآنِ وَ إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ فِي السِّرِّ وَ الْعَلَانِيَةِ بِالصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ لَحَامِلُ الْقُرْآنِ ثُمَّ نَادَى بِأَعْلَى صَوْتِهِ: يَا حَامِلَ الْقُرْآنِ! تَوَاضَعْ بِهِ، يَرْفَعْكَ اللَّهُ وَ لَا تَعَزَّزْ بِهِ، فَيُذِلَّكَ اللَّهُ. يَا حَامِلَ الْقُرْآنِ! تَزَيَّنْ بِهِ لِلَّهِ يُزَيِّنْكَ اللَّهُ بِهِ وَ لَا تَزَيَّنْ بِهِ لِلنَّاسِ فَيَشِينَكَ اللَّهُ بِه‏. (الکافی 2/ 604؛ و البحار 92/ 185؛ و مستدرک الوسائل 4/ 250)
o همانا سزاوارترین مردمان به فروتنی و خشوع در پنهان و آشکار حامل قرآن است و شایسته ترین آدمی به نمازگزاری و روزه‌داری در اندرون و بیرون حامل قرآن است. سپس با صدای بلند ندا سر داد: ای حامل قرآن! به خاطر قرآن متواضع باش تا خدا تو را بدان سرافراز کند و به واسطه قرآن عزّت و بزرگی مجوی که در آن حین خدا تو را پست و زبون سازد. ای حامل قرآن! برای خدا خود را به قرآن آراسته کن، که خدا تو را به قرآن زینت دهد و برای مردم خود را به قرآن میارای، که در آن صورت خدا ترا به قرآن رسوا و شرمنده سازد.

تعلیم و تعلّم قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• أَنَ‏ هَذَا الْقُرْآنَ‏ مَأْدُبَةُ اللَّهِ فَتَعَلَّمُوا مَأْدُبَتَهُ مَا اسْتَطَعْتُم. (تفسیر الإمام العسکری/ 60؛ و مجمع البیان 1/ 16؛ و جامع الأخبار/ 47؛ و تفسیر أبی الفتوح 1/ 11)
o این قرآن ضیافت خداوند است پس بیاموزید ضیافتش را چندانکه توانید.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• خَيْرُكُمْ‏ مَنْ‏ تَعَلَّمَ‏ الْقُرْآنَ وَ عَلَّمَه‏. (مستدرک الوسائل 4/ 235؛ و أمالی الطوسی 1/ 367)
o بهترین شما کسی است که قرآن را فرا گیرد و به دیگران بیاموزد.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• مَنْ‏ عَلَّمَ‏ آيَةً فِي كِتَابِ اللَّهِ تَعَالَى كَانَ لَهُ أَجْرُهَا مَا تُلِيَت. (مستدرک الوسائل 4/ 235)‏
o هر که آیتی از کتاب خدای را به دیگری بیاموزد، ثواب آن آیت، هر زمانی که خوانده گردد بدو نیز رسد.

قال علی علیه السّلام:
• تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ‏ فَإِنَّهُ أَحْسَنُ الْحَدِيثِ. (نهج البلاغه/ 146، الخطبة 110)
o قرآن را فرا گیرید زیرا که قرآن نیکوترین سخن تازه باشد.

قال الصّادق علیه السّلام:
• يَنْبَغِي‏ لِلْمُؤْمِنِ‏ أَنْ‏ لَا يَمُوتَ‏، حَتَّى يَتَعَلَّمَ الْقُرْآنَ، أَوْ يَكُونَ فِي تَعْلِيمِهِ. (الکافی 2/ 607؛ و عدة الداعی/ 269؛ و الدعوات/ 220)
o شایسته آن است که مؤمن از دنیا نرود، مگر آنکه قرآن را فرا گیرد و یا در آموختن آن باشد.

تعلیم قرآن به فرزندان

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• أدِّبوا أولادَكُم على ثَلاثِ‌ خِصالٍ‌: حُبِّ‌ نَبيِّكُم، وحُبِّ‌ أهلِ‌ بَيتِهِ‌، وقِراءةِ‌القرآنِ. (ینابیع المودّة/ 271)
o فرزندان خود را بر سه خصلت وادارید: دوستی پیامبرتان و دوستی اهل بیتش و قرائت قرآن.

قال علی علیه السّلام:
• حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ: أَنْ‏ يُحَسِّنَ‏ اسْمَهُ‏ وَ يُحَسِّنَ أَدَبَهُ وَ يُعَلِّمَهُ الْقُرْآنَ. (نهج البلاغه/ 546، الحکمة 399)
o حق فرزند بر پدر آن باشد که: او را نامی نیکو نهد و بر خلق نیک وادارد و قرآن بیاموزد.

قال الصّادق علیه السّلام:
• عَلِّمُوا أَوْلَادَكُمْ‏ «يَس»‏؛ فَإِنَّهَا رَيْحَانَةُ الْقُرْآنِ. (أمالی الطوسی 2/ 290)
o به فرزندان خود سوره «یس» بیاموزید که «یس» دسته گل بوستان قرآن است.

قال الصّادق علیه السّلام:
• مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ وَ هُوَ شَابٌ‏ مُؤْمِنٌ‏، اخْتَلَطَ الْقُرْآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ. (الکافی 2/ 603؛ و ثواب الأعمال/ 126؛ و أعلام الدین/101)
o هر که قرآن بخواند، در حالی که جوان است و با ایمان، قرآن با گوشت و خونش آمیخته گردد.

حفظ قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• لَا يُعَذِّبُ‏ اللَّهُ‏ قَلْباً وَعَى الْقُرْآنَ. (أمالی الطوسی 1/ 6؛ و جامع الأخبار/ 48 و 57)
o خداوند قلبی را که قرآن در خود جای داده، عذاب نمی کند.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• القَلبُ الَّذی لَیسَ فیهِ شیءٌ مِنَ القُرآن کَالبَیتِ الخَرِبِ. (کشف الأسرار میبدی 7/ 405)
o قلبی که در آن چیزی از قرآن نباشد همچون خانه ویران است.

قال الصّادق علیه السّلام:
• الْحَافِظُ لِلْقُرْآنِ‏ الْعَامِلُ بِهِ مَعَ السَّفَرَةِ الْكِرَامِ الْبَرَرَةِ. (الکافی 2/ 603؛ و أمالی الصدوق/ 57؛ و ثواب الأعمال/ 127)
o حافظ قرآن که آن را به کار بندد، همراه سفیران الهی که کرم و نیکی پیشه آنهاست خواهد بود.

مشقت در فراگیری و حفظ قرآن

قال الصّادق علیه السّلام:
• إِنَ‏ الَّذِي‏ يُعَالِجُ‏ الْقُرْآنَ وَ يَحْفَظُهُ بِمَشَقَّةٍ مِنْهُ وَ قِلَّةِ حِفْظٍ لَهُ أَجْرَانِ. (الکافی 2/ 606؛ و ثواب الأعمال/ 127)
o آنکه در باب قرآن بکوشد و با کمی حافظه آن را به زحمت حفظ کند دو گونه پاداش خواهد داشت.

قال الصّادق علیه السّلام:
• مَنْ‏ شُدِّدَ عَلَيْهِ‏ فِي‏ الْقُرْآنِ‏ كَانَ لَهُ أَجْرَانِ وَ مَنْ يُسِّرَ عَلَيْهِ كَانَ مَعَ الْأَوَّلِينَ. (الکافی 2/ 607؛ و ثواب الأعمال / 125)
o هر که در باب قرآن بر او سخت آید، او را دو نوع اجر باشد و هر کس را که آن آسان آید با پیشی گیرندگان ایمان به خدا و رسولش خواهد بود.

نگاه به قرآن

قال الصّادق علیه السّلام:
• النَّظَرَ فِي‏ الْمُصْحَفِ‏ عِبَادَةٌ. (الکافی 2/ 614؛ و أمالی الطوسی 2/ 70)
o نگاه به قرآن (بدون خواندن آن) عبادت است.

قرائت قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• أَفْضَلُ‏ الْعِبَادَةِ قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ. (مجمع البیان 1/ 15)
o برترین عبادت خواندن قرآن است.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• نَوِّرُوا بُيُوتَكُمْ‏ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآن‏. (الکافی 2/ 610؛ و عدّة الداعی/ 268)
o خانه های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید.

فی وصیّة النّبی لعلی علیهما و آلهما السلام:
• وَ عَلَيْكَ‏ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ عَلَى كُلِّ حَال‏. (الکافی 8/ 79؛ و المحاسن/ 17)
o بر تو باد که در همه حال قرآن تلاوت کنی.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• مَنْ‏ كَانَ‏ الْقُرْآنُ‏ حَدِيثَهُ‏ وَ الْمَسْجِدُ بَيْتَهُ بَنَى اللَّهُ لَهُ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ. (أمالی الصدوق/ 405؛ و ثواب الأعمال/47؛ و التهذیب 3/ 255)
o هر که قرآن سخنش باشد و مسجد خانه‌اش، خداوند از برای او خانه ای در بهشت بنا کند.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• إِنَ‏ هَذِهِ‏ الْقُلُوبَ‏ لَتَصْدَأُ كَمَا يَصْدَأُ الْحَدِيدُ وَ إِنَّ جَلَاءَهَا قِرَاءَةُ الْقُرْآن‏. (ارشاد القلوب/ 78)
o براستی این قلبها زنگار گیرد همانطور که آهن زنگار گیرد و جلای آنها قرائت قرآن است.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• إذا احَبَّ‌ أحدُكم انْ‌ يُحَدِّثَ‌ رَبَّهُ‌ فَلْيَقْرءِ القرآنَ‌. (کنز العمّال 1/ 510)
o هرگاه یکی از شما دوست بدارد با پروردگارش سخن بگوید قرآن بخواند.

قال علی علیه السّلام:
• مَنْ‏ أَنِسَ‏ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ لَمْ تُوحِشْهُ مُفَارَقَةُ الْإِخْوَان‏. (شرح غرر الحکم 5/ 369)
o هر که به تلاوت قرآن انس گیرد، دوری برادران ایمانی او را دلتنگ و تنها نسازد.

قال علی علیه السّلام:
• الْبَيْتُ‏ الَّذِي‏ يُقْرَأُ فِيهِ الْقُرْآنُ وَ يُذْكَرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ تَكْثُرُ بَرَكَتُهُ وَ تَحْضُرُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَهْجُرُهُ الشَّيَاطِينُ. (الکافی 2/610؛ و أعلام الدین/101)
o خانه ای که در آن قرآن خوانند و خدای را یاد آرند، برکتش فزونی یابد و فرشتگان به آن خانه در آیند و شیاطین از آن دوری جویند.

قال الصّادق علیه السّلام:
• الْقُرْآنُ‏ عَهْدُ اللَّهِ‏ إِلَى خَلْقِهِ فَقَدْ يَنْبَغِي لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ يَنْظُرَ فِي عَهْدِهِ وَ أَنْ يَقْرَأَ مِنْهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ خَمْسِينَ آيَةً. (الکافی 2/609)
o قرآن پیمان خداوند است با بندگانش. شایسته آن است که انسان مسلمان در پیمان خود نظر کند و هر روز پنجاه آیت از آن بخواند.

ختم قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• مَنْ‏ خَتَمَ‏ الْقُرْآنَ‏ فَكَأَنَّمَا أُدْرِجَتِ النُّبُوَّةُ بَيْنَ جَنْبَيْهِ وَ لَكِنَّهُ لَا يُوحَى إِلَيْه‏. (الکافی 2/ 604؛ و فی مجمع البیان 1/ 16، قرأ بدل ختم)
o هر که قرآن به تمامی خواند، چنان باشد که نبوّت در باطن او راه یافته است جز آنکه به او وحی نمی‌شود.

قرائت از روی قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• الْقِرَاءَةُ فِي‏ الْمُصْحَفِ‏ أَفْضَلُ مِنَ الْقِرَاءَةِ ظَاهِراً. (جامع الأخبار/ 8)
o خواندن قرآن در مصحف بر خواندن آن از حفظ فضیلت دارد.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• أَفْضَلُ‏ الْعِبَادَةِ الْقِرَاءَةُ فِي الْمُصْحَفِ. (البحار 92/ 202؛ و مستدرک الوسائل 4/ 267)
o برترین عبادت، خواندن قرآن از روی مصحف است.

قال الصّادق علیه السّلام:
• ثَلَاثَةٌ يَشْكُونَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مَسْجِدٌ خَرَابٌ لَا يُصَلِّي فِيهِ أَهْلُهُ وَ عَالِمٌ بَيْنَ جُهَّالٍ وَ مُصْحَفٌ مُعَلَّقٌ قَدْ وَقَعَ عَلَيْهِ الْغُبَارُ لَا يُقْرَأُ فِيهِ. (الکافی 2/ 613؛ و الخصال 1/ 142)
o سه گروه نزد خدا شکایت برند: مسجد ویرانی که اهلش در آن نماز نگزارند، دانایی که بین جاهلان تنها بماند و قرآن رها شده و غبار گرفته که خوانده نگردد.

قال الصّادق علیه السّلام:
• قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ‏ فِي‏ الْمُصْحَفِ‏ تُخَفِّفُ الْعَذَابَ عَنِ الْوَالِدَيْنِ وَ لَوْ كَانَا كَافِرَيْنِ. (الکافی 2/ 613)
o خواندن قرآن با نگاه به آن، عذاب از والدین سبک می سازد؛ گرچه آن دو، کافر باشند.

قرائت قرآن با صدای حزین

رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• إِنَ‏ الْقُرْآنَ‏ نَزَلَ‏ بِالْحُزْنِ‏ فَإِذَا قَرَأْتُمُوهُ فَابْكُوا فَإِنْ لَمْ تَبْكُوا فَتَبَاكَوْا. (جامع الأخبار/ 57؛ و أمالی المرتضی 1/ 25)
o براستی قرآن همراه با حزن نازل شده است. بنابراین هنگامی که قرآن می خوانید گریه کنید و اگر گریه نکردید، حالت گریه بر خود گیرید.

قال الصّادق علیه السّلام:
• إِنَ‏ الْقُرْآنَ‏ نَزَلَ‏ بِالْحُزْنِ‏ فَاقْرَءُوهُ بِالْحُزْنِ. (الکافی 2/ 614)
o همانا قرآن همراه با اندوه فرود آمده است. پس آن را همراه با حزن بخوانید.

• کَانَ الکَاظِمُ عَلَیهِ السَّلامُ إِذَا قَرَأَ يَحْزَنُ‏ وَ بَكَى السَّامِعُونَ لِتِلَاوَتِه‏. (اعلام الوری/ 309؛ و الارشاد/ 298)
o هنگامی که امام کاظم علیه السّلام قرآن می خواند، صدایش را حزن انگیز می‌کرد و شنوندگان تلاوت حضرتش می گریستند.

قال الصّادق علیه السّلام:
• كَانَ الْكَاظِمُ عَلَیهِ السَّلامُ إِذَا قَرَأَ كَانَتْ‏ قِرَاءَتُهُ‏ حُزْناً وَ كَأَنَّمَا يُخَاطِبُ إِنْسَانا. (الدعوات/ 23)
o وقتی امام کاظم علیه السّلام قرآن می‌خواند، قرائتش اندوهناک بود و چنان بود که انسانی را مورد خطاب قرار می دهد.

قرائت قرآن با صدای خوش

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• لِكُلِ‏ شَيْ‏ءٍ حِلْيَةٌ وَ حِلْيَةُ الْقُرْآنِ الصَّوْتُ الْحَسَنُ. (الکافی 2/ 615)
o هر چیزی را زیوری باشد و زیور قرآن صدای خوش است.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• حَسِّنُوا الْقُرْآنَ‏ بِأَصْوَاتِكُمْ‏ فَإِنَّ الصَّوْتَ الْحَسَنَ يَزِيدُ الْقُرْآنَ حُسْناً. (العیون 2/ 69)
o با صدا هاتان آن قرآن را نیکی دهید. زیرا که صدای خوش قرآن را نیکی افزاید.

سُئِلَ النَّبِيِّ صَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَيْهِ‏ وَ آلِهِ:‏
• أَيُ‏ النَّاسِ‏ أَحْسَنُ‏ صَوْتاً بِالْقُرْآنِ؟
قَالَ: مَنْ إِذَا سَمِعْتَ قِرَاءَتَهُ رَأَيْتَ أَنَّهُ يَخْشَى اللَّهَ. (البحار 92/ 195)
o از پیامبر گرامی سؤال شد: کدامین آدمی قرآن را با صدای نیکوتر قرائت می‌کند؟ حضرتش در جواب فرمود: آنکه چون قرائتش را بشنوی، یقین کنی که از خداوند پروا دارد.

قرائت قرآن به ترتیل

قال علی علیه السّلام في معنى‏ الآية:
• بَيِّنْهُ‏ تِبْيَاناً وَ لَا تَهُذَّهُ‏ هَذَّ الشِّعْرِ وَ لَا تَنْثُرْهُ نَثْرَ الرَّمْلِ وَ لَكِنْ أَفْزِعُوا قُلُوبَكُمُ الْقَاسِيَةَ وَ لَا يَكُنْ هَمُّ أَحَدِكُمْ آخِرَ السُّورَةِ. (الکافی 2/ 614؛ و تفسیر القمّی 2/ 392؛ و نوادر الراوندی/ 30)
o قرآن را روشن و آشکار بخوان و آن را همانند شعر به شتاب مخوان و همچون دانه های شن پراکنده مکن (مکث بیش از حد مکن)، بلکه دلهای سختتان را به نرمی و بیداری وادارید و همّت آن نباشد که سوره را تمام کنید.

قال الصّادق علیه السّلام:
• إِنَ‏ الْقُرْآنَ‏ لَا يُقْرَأُ هَذْرَمَةً وَ لَكِنْ يُرَتَّلُ تَرْتِيلا. (الکافی 2/ 618)
o همانا قرآن نباید به شتاب و تندی خوانده شود ولیکن آرام و باتأنی قرائت گردد.

قال الصّادق علیه السّلام:
• هُوَ أَنْ‏ تَتَمَكَّثَ‏ فِيهِ‏ وَ تُحَسِّنَ بِهِ صَوْتَكَ. (مجمع البیان 10/ 378)
o ترتیل آن باشد که در قرائت قرآن درنگ کنی و صدایت را خوش سازی.

اجتناب از آوای اهل فسق در قرائت قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• اقْرَؤُوا الْقُرْآنَ‏ بِأَلْحَانِ‏ الْعَرَبِ وَ أَصْوَاتِهَا، وَ إِيَّاكُمْ وَ لُحُونَ أَهْلِ الْفِسْقِ وَ أَهْلِ الْكَبَائِرِ؛ فَإِنَّهُ سَيَجِي‏ءُ مِنْ بَعْدِي أَقْوَامٌ يُرَجِّعُونَ الْقُرْآنَ تَرْجِيعَ الْغِنَاءِ وَ النَّوْحِ وَ الرَّهْبَانِيَّةِ، لَا يَجُوزُ تَرَاقِيَهُمْ، قُلُوبُهُم‏ وَ قُلُوبُ‏ مَنْ يُعْجِبُهُ شَأْنُهُم‏. (الکافی 2/ 614؛ و الدعوات/ 424؛ و جامع الأخبار/ 57؛ و مجمع البیان 1/ 16؛ و أعلام الدین/ 101)
o قرآن را با صداها و آواهای عرب قرائت کنید و از آهنگهای اهل فسق و اهل گناهان بزرگ بر حذر باشید زیرا که پس از من مردمانی آیند که قرآن را همانند آواز غنا و نوحه و سرود ترسایان در گلو بگردانند و چه چه زنند. قرآن از سینه آنان قدمی فرا پیش ننهد. دلهای آنها و کسانی که کار و حال آنها را خوش دارند، واژگونه خواهد بود.

استماع قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• قَارِئُ‏ الْقُرْآنِ‏ وَ الْمُسْتَمِعُ فِي الْأَجْرِ سَوَاءٌ. (مستدرک الوسائل 4/ 26)
o خواننده قرآن و شنونده آن در پاداش یکسانند.

قال الصّادق علیه السّلام:
• مَنِ‏ اسْتَمَعَ‏ حَرْفاً مِنْ كِتَابِ اللَّهِ -عَزَّ وَ جَلَّ- مِنْ غَيْرِ قِرَاءَةٍ، كَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَسَنَةً، وَ مَحَا عَنْهُ سَيِّئَةً، وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً. (الکافی 2/ 612؛ و عدّة الداعی/ 211)
o هر که حرفی از کتاب خداوند عزّ و جلّ بشنود -بدون آنکه خود قرائت کند- پروردگار مهربان پاداشی بر او نویسد و گناهی از نامه عملش محو کند و درجه ای او را ارتقا دهد.

تدبّر در قرآن

قال علی علیه السّلام:
• أَلَا لَا خَيْرَ فِي‏ قِرَاءَةٍ لَيْسَ فِيهَا تَدَبُّرٌ. (معانی الأخبار/ 226؛ و الکافی 1/ 36؛ و أعلام الدین/ 100)
o آگاه باش، در خواندنی که تدبّر در پی آن نباشد، خبری نیست.

قال علی علیه السّلام:
• تَدَبَّرُوا آيَاتِ‏ الْقُرْآنِ‏ وَ اعْتَبِرُوا بِهِ فَإِنَّهُ أَبْلَغُ الْعِبَرِ. (شرح غرر الحکم 3/ 284)
o در آیات قرآن تدبّر پیشه کنید و از آن عبرت گیرید؛ که آن رساترین عبرتهاست.

قال علی علیه السّلام:
• تَفَقَّهُوا فِي الْقُرْآن‏؛ فَإِنَّهُ‏ رَبِيعُ‏ الْقُلُوبِ‏. (نهج البلاغه/ 164، الخطبة 110)
o در حقایق قرآن تفقّه و اندیشه کنید، زیرا که قرآن بهار و خرّمی دلهاست.

قال السّجاد علیه السّلام:
• آيَاتُ‏ الْقُرْآنِ‏ خَزَائِنُ‏ الْعِلْمِ فَكُلَّمَا فَتَحْتَ خِزَانَةً يَنْبَغِي لَكَ أَنْ تَنْظُرَ مَا فِيهَا. (الکافی 2/ 609؛ و عدة الداعی/ 267)
o آیات قرآن گنجینه های علم اند بنابراین هر گاه گنجینه ای گشوده شود، شایسته است که در آن نظر کنی.

قال الصّادق علیه السّلام:
• إِنَ‏ هَذَا الْقُرْآنَ‏ فِيهِ‏ مَنَارُ الْهُدَى وَ مَصَابِيحُ الدُّجَى فَلْيَجْلُ جَالٍ بَصَرَهُ وَ يَفْتَحُ لِلضِّيَاءِ نَظَرَهُ فَإِنَّ التَّفَكُّرَ حَيَاةُ قَلْبِ الْبَصِير. (الکافی 2/ 599 و 600)
o براستی در این قرآن مشعل فروزان هدایت و چراغهای روشن کننده تاریکیهاست. لذا باید طالب حق دیده خود را باز کند و برای کسب نور، چشم بصیرت بگشاید زیرا که تفکّر زندگی بخش دل هر انسان آگاه و بیناست.

عمل به دستورات قرآن

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• مَا آمَنَ‏ بِالْقُرْآنِ‏، مَنِ اسْتَحَلَّ حَرَامَهُ. (التحف/ 56؛ و کنزالفوائد/ 163)
o به قرآن ایمان ندارد آن که حرام آن را حلال شمرد.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• مَنْ‏ قَرَأَ الْقُرْآنَ‏ وَ لَمْ‏ يَعْمَلْ‏ بِهِ حَشَرَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى‏. (عقاب الاعمال/ 337)
o هر که قرآن خواند، ولی آن را به کار نبندد، خداوند او را روز قیامت نابینا محشور سازد.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• رُبَ‏ تَالٍ‏ لِلْقُرْآنِ‏ وَ الْقُرْآنُ يَلْعَنُه‏. (جامع الأخبار/ 56؛ و أسرار الصلاة/ 152)
o بسا کسانی قرآن را تلاوت کنند، در حالی که قرآن بر آنها لعن و نفرین فرستد.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ فَلَمْ يَعْمَلْ بِهِ وَ آثَرَ عَلَيْهِ‏ حُبَ‏ الدُّنْيَا وَ زِينَتَهَا اسْتَوْجَبَ سَخَطَ اللَّهِ تَعَالَى. (عقاب الأعمال/ 330؛ و أعلام/ 412)
o هر که قرآن یاد گیرد آن گاه بدو عمل نکند و دوستی و زینت دنیا را بر او ترجیح دهد مستوجب عذاب خداوند خواهد بود.

قال علی علیه السّلام:
• اللَّهَ‏ اللَّهَ‏ فِي‏ الْقُرْآنِ‏ لَا يَسْبِقُكُمْ بِالْعَمَلِ بِهِ غَيْرُكُمْ. (نهج البلاغه/ 422، الکتاب 47)
o از خدا در حق قرآن پروا کنید! مبادا غیر شما در عمل به آن از شما پیشی گیرد.

بهار قرآن

قال الباقر علیه السّلام:
• لِكُلِ‏ شَيْ‏ءٍ رَبِيعٌ‏ وَ رَبِيعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ. (الکافی 2/ 630؛ و أمالی الصدوق/ 57)
o برای هر چیز بهاری باشد و بهار قرآن ماه رمضان است.

تفسیر به رای

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله قال الله جلّ جلاله:
• مَا آمَنَ‏ بِي‏ مَنْ فَسَّرَ بِرَأْيِهِ كَلَامِي. (العیون 1/ 116؛ و التوحید/ 68؛ و أمالی الصدوق/ 15)
o ایمان به من نیاورده آنکه سخنم را به رأی و نظر خویش تفسیر کند.

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله:
• مَنْ‏ فَسَّرَ الْقُرْآنَ‏ بِرَأْيِهِ فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ. (عوالی اللآلی 4/ 104)
o هر که قرآن به رأی خود تفسیر کند، باید جایگاه خویش را در آتش آماده سازد.

قال علی علیه السّلام:
• إِيَّاكَ‏ أَنْ‏ تُفَسِّرَ الْقُرْآنَ بِرَأْيِكَ حَتَّى تَفْقَهَهُ عَنِ الْعُلَمَاء. (التوحید/ 264)
o برحذر باش از تفسیر قرآن به رأی خود، مگر آنکه از دانایان (به حقیقت قرآن) جویا شوی.

 راسخان در علم قرآن

قال الباقر علیه السّلام:
• إِنَ‏ مِنْ‏ عِلْمِ‏ مَا أُوتِينَا تَفْسِيرَ الْقُرْآنِ وَ أَحْكَامَهُ. (الکافی 1/ 229؛ و بصائر الدرجات/ 194)
o همانا از اموری که دانش آن به ما عنایت شده، تفسیر قرآن و احکام آن است.

قال الصّادق علیه السّلام:
• نَحْنُ‏ الرَّاسِخُونَ‏ فِي الْعِلْمِ‏ وَ نَحْنُ نَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ. (الکافی 1/ 213؛ و تفسیر العیاشی 1/ 164؛ و بصائر الدرجات/ 204)
o مائیم استواران در دانش و ما تأویل قرآن را می دانیم.

قال الصّادق علیه السّلام:
• الرَّاسِخُونَ‏ فِي‏ الْعِلْمِ‏ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِهِ. (الکافی 1/ 213)
o استواران در علم، أمیرالمؤمنین و امامان معصوم بعد از اویند.