عیادت

 

اهمیّت عیادت

امیرالمؤمنین علیه السّلام فرماید:
• مِنْ‏ أَحْسَنِ‏ الْحَسَنَاتِ‏ عِيَادَةُ الْمَرِيض‏. (الجعفریّات/ 240)
o از جمله بهترین نیکیها عیادت بیماران باشد.

امیرالمؤمنین علیه السّلام فرماید:
• كَانَ‏ جَبْرَئِيلُ‏ يَنْزِلُ‏ عَلَى‏ النَّبِيِ‏ َ صَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَيْهِ‏ وَ آلِهِ‏ فِي مَرَضِهِ الَّذِي قُبِضَ فِيهِ، فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ فَيَقُولُ: السَّلَامُ عَلَيْكَ. إِنَّ رَبَّكَ يُقْرِئُكَ السَّلَامَ وَ يَقُولُ: كَيْفَ تَجِدُكَ. وَ هُوَ أَعْلَمُ بِكَ؛ وَ لَكِنَّهُ أَرَادَ أَنْ يَزِيدَكَ كَرَامَةً وَ شَرَفاً إِلَى مَا أَعْطَاكَ عَلَى الْخَلْقِ، وَ أَرَادَ أَنْ تَكُونَ عِيَادَةُ الْمَرِيضِ سُنَّةً فِي أُمَّتِك. (کشف الغمّه 1/ 17)‏
o جبرئیل به هنگام بیماری پیامبر صلّی الله علیه و آله که رحلتش در پی آن بود، در هر روز و شب بر حضرتش نازل می شد و می گفت: سلام بر تو. پروردگارت تو را سلام می رساند و می فرماید: چگونه خود را می یابی و این در حالی است که او به حال تو داناتر است؛ ولیکن می خواست کرامت و شرافت تو را - افزون بر آنچه به تو داده- بر آفریدگان زیاد کند و عیادت بیمار در میان امّتت سنّت شود.
ابن شهر آشوب نویسد:
• كَانَ‏ النَّبِیُّ صَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَيْهِ‏ وَ آلِهِ‏ ... يَعُودُ الْمَرْضَى‏ فِي أَقْصَى الْمَدِينَةِ. (مناقب ابن شهر آشوب 1/ 146)
o پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله ... به عیادت بیماران در دورترین نقطه مدینه می رفت.

 

پاداش عیادت

رسول الله صلّی الله علیه و آله فرماید:
• يُعَيِّرُ اللَّهُ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ عَبْداً مِنْ‏ عِبَادِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، فَيَقُولُ: عَبْدِي! مَا مَنَعَكَ إِذْ مَرِضْتُ أَنْ تَعُودَنِي؟ فَيَقُولُ: سُبْحَانَكَ! أَنْتَ رَبُّ الْعِبَادِ لَا تَأْلَمُ وَ لَا تَمْرَضُ! فَيَقُولُ: مَرِضَ أَخُوكَ الْمُؤْمِنُ فَلَمْ تَعُدْهُ. وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَوْ عُدْتَهُ، لَوَجَدْتَنِي عِنْدَهُ، ثُمَّ لَتَكَلَّفّْتُ‏ بِحَوَائِجِكَ فَقَضَيْتُهَا لَكَ. وَ ذَلِكَ مِنْ كَرَامَةِ عَبْدِيَ الْمُؤْمِنِ. وَ أَنَا الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ. (أمالي الطوسي/ 630)
o خداوند عزّوجل در روز قیامت بنده ای از بندگانش را سرزنش کند و فرماید: بنده من! آنگاه که بیمار شدم چرا به عیادتم نیامدی؟! آن بنده گوید: تو منزهی! تو پروردگار بندگانی؛ دردمند و بیمار نمی شوی! خدای فرماید: برادر مؤمنت بیمار شد، ولی به عیادتش نرفتی. سوگند به عزت و جلالم که اگر او را عیادت می کردی، مرا نزد او می یافتی، آنگاه من نیازهای تو را عهده دار می شدم و برآورده می ساختم. و این برای بزرگداشت بنده مؤمنم باشد. و من رحمان و رحیمم.

رسول الله صلّی الله علیه و آله فرماید:
• عَائِدُ الْمَرِيضِ‏ يَخُوضُ فِي الْبَرَكَةِ. فَإِذَا جَلَسَ انْغَمَسَ فِيهَا. (کنزالفوائد 1/ 379)
o عیادت کننده بیمار در برکت الهی داخل شود؛ و چون نزد او بنشیند، در آن فرو رود.

حضرت صادق علیه السّلام فرماید:
• مَنْ‏ عَادَ مَرِيضاً وَكَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَلَكاً يَعُودُهُ فِي قَبْرِهِ.(الکافی 3/ 121)
o هرکه بیماری را عیادت کند، خداوند عزّوجل فرشته ای را برای او بگمارد تا او را در قبرش عیادت کند.

حضرت صادق علیه السّلام فرماید:
• مَنْ‏ عَادَ مَرِيضاً، فِي اللَّهِ، لَمْ يَسْأَلِ الْمَرِيضُ لِلْعَائِدِ شَيْئاً إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ. (ثواب الاعمال/ 230)
o هرکه بیماری را در راه خدا عیادت کند، خداوند هر دعای بیمار را برای عیادت کننده مستجاب می گرداند.

 

آداب عیادت

رسول الله صلّی الله علیه و آله فرماید:
• مِنْ تَمَامِ عِيَادَةِ الْمَرِيضِ إِذَا دَخَلْتَ عَلَيْهِ أَنْ تَضَعَ يَدَكَ عَلَى رَأْسِهِ، وَ تَقُولَ: كَيْفَ أَصْبَحْتَ؟ وَ كَيْفَ أَمْسَيْتَ؟ (امالی الطوسی/ 639 ، مکارم الاخلاق/ 359)
o از کمال عیادت بیمار آن است که چون نزد او رفتی دستت را بر سرش گذاری و بگویی: چگونه صبح کرده‌ای؟ و چگونه شب کرده‌ای؟

حضرت صادق علیه السّلام فرماید:
• إِذَا دَخَلْتُمْ‏ عَلَى‏ الْمَرِيضِ‏ فَنَفِّسُوا لَهُ فِي الْأَجَلِ. فَإِنَّ ذَلِكَ لَا يَرُدُّ شَيْئاً، وَ هُوَ يُطَبِّبُ النَّفْسَ. (کنز الفوائد 1/ 379)
o چون نزد بیماری رفتید به او امید زندگی بیشتر دهید؛ که البتّه این اثری در مدت عمر او ندارد، ولی دل او را شاد کند.

 

وقت عیادت

حضرت صادق علیه السّلام فرماید:
• لَا تَكُونُ عِيَادَةٌ فِي أَقَلَّ مِنْ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ. فَإِذَا وَجَبَتْ‏، فَيَوْمٌ وَ يَوْمٌ لَا. فَإِذَا طَالَتِ الْعِلَّةُ، تُرِكَ الْمَرِيضُ وَ عِيَالَهُ. (الکافی 3/ 117)
o عیادت بیمار در کمتر از سه روز نباشد. چون بیماری سه روز به طول انجامید، یک روز درمیان، به عیادت برو و آنگاه که مدت بیماری به درازا کشید باید بیمار را با خانواده اش تنها گذاشت.

 

 هدیّه بردن برای بیمار

خدمتگزار حضرت صادق علیه السّلام گوید:
• مَرِضَ‏ بَعْضُ‏ مَوَالِيهِ‏ فَخَرَجْنَا إِلَيْهِ نَعُودُهُ وَ نَحْنُ عِدَّةٌ مِنْ مَوَالِي جَعْفَرٍ. فَاسْتَقْبَلَنَا جَعْفَرٌ عَلَيْهِ‏ السَّلَام فِي بَعْضِ الطَّرِيقِ فَقَالَ لَنَا: أَيْنَ تُرِيدُونَ؟ فَقُلْنَا: نُرِيدُ فُلَاناً نَعُودُهُ. فَقَالَ لَنَا: قِفُوا. فَوَقَفْنَا. فَقَال:َ مَعَ أَحَدِكُمْ تُفَّاحَةٌ أَوْ سَفَرْجَلَةٌ أَوْ أُتْرُجَّةٌ أَوْ لَعْقَةٌ مِنْ طِيبٍ أَوْ قِطْعَةٌ مِنْ عُودِ بَخُورٍ؟ فَقُلْنَا: مَا مَعَنَا شَيْ‏ءٌ مِنْ هَذَا. فَقَالَ: أَ مَا تَعْلَمُونَ أَنَّ الْمَرِيضَ يَسْتَرِيحُ إِلَى كُلِّ مَا أُدْخِلَ بِهِ عَلَيْهِ. (الکافی 3/118 ، مکارم الاخلاق/ 361 و 362)
o یکی از دوستان حضرت صادق علیه السّلام بیمار شد. ما که عدّه‌ای از دوستان آن حضرت بودیم، برای عیادت آن بیمار از منزل خارج شدیم. در راه به حضرت صادق علیه السّلام برخوردیم. آن حضرت به ما فرمود: کجا می روید؟ گفتیم: می خواهیم به عیادت فلانی برویم. فرمود: بایستید. و ما هم ایستادیم. آنگاه فرمود: آیا شما سیب یا به یا ترنج یا مقدار کمی عطر یا قطعه ای از چوب خوشبوی بخور به همراه دارید؟ عرض کردیم: چیزی همراه ما نیست. فرمود: آیا نمی دانید که بیمار به هر چیزی که به او هدیه دهند شاد می شود؟!

 

کوتاه گرفتن عیادت

حضرت صادق علیه السّلام فرماید:
• الْعِيَادَةُ قَدْرَ فُوَاقِ‏ نَاقَةٍ أَوْ حَلْبِ نَاقَةٍ. (الکافی 3/ 118)
o اندازه عیادت فاصله زمانی بین دو دوشیدن شتر یا دوشیدن شتر باشد.
* منظور از فاصله زمانی بین دو دوشیدن این است که در روش سنّتی صاحب شتر برای به دست آوردن شیر بیشتر، اندکی از کار دوشیدن دست می‌کشد تا بچّه شتر با مکیدن پستان شتر باعث ترشح غدّه های شیری شود آنگاه برای بار دوم مشغول دوشیدن میشود.

امیرالمؤمنین علیه السّلام فرماید:
• إِنَ‏ مِنْ‏ أَعْظَمِ‏ الْعُوَّادِ أَجْراً عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، لَمَنْ إِذَا عَادَ أَخَاهُ خَفَّفَ الْجُلُوسَ إِلَّا أَنْ يَكُونَ الْمَرِيضُ يُحِبُّ ذَلِكَ وَ يُرِيدُهُ وَ يَسْأَلُهُ ذَلِكَ. (الکافی 3/ 118 ، مکارم الاخلاق/ 360)
o از بزرگترین عیادت کنندگان به لحاظ پاداش نزد خداوند عزّوجل، کسی است که به هنگام عیادت برادرش، نشستن را کوتاه کند مگر اینکه بیمار آن را دوست بدارد و بخواهد و آن کار را درخواست کند.

حضرت صادق علیه السّلام فرماید:
• تَمَامُ‏ الْعِيَادَةِ لِلْمَرِيضِ أَنْ تَضَعَ يَدَكَ عَلَى ذِرَاعِهِ وَ تُعَجِّلَ الْقِيَامَ مِنْ عِنْدِهِ. فَإِنَّ عِيَادَةَ النَّوْكَى أَشَدُّ عَلَى الْمَرِيضِ مِنْ وَجَعِهِ. (الکافی 3/ 118 ، مکارم الاخلاق/ 360)
o کمال عیادت بیمار آن است که دستت بر بازوان او قرار دهی و در برخاستن از نزد او شتاب کنی. زیرا عیادت نابخردان بدتر باشد بر بیمار از درد او.

 

 دعاهای عیادت

امیرالمؤمنین علیه السّلام فرماید:
• كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ إِذَا دَخَلَ عَلَى مَرِيضٍ قَالَ: أَذْهِبِ‏ الْبَأْسَ‏ رَبَّ الْبَأْسِ، وَ اشْفِ أَنْتَ الشَّافِي لَا شَافِيَ إِلَّا أَنْتَ.(امالی الطوسی/ 638)
o رسول الله صلّی الله علیه و آله چون نزد بیماری می‌رفت می‌گفت: ای پروردگار سختی، دشواری را از این بیمار دور ساز. و او را شفا ده؛ که تو شفا دهنده ای و شفا دهنده ای جز تو نیست.

سلمان گوید:
• دَخَلَ عَلَيَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَعُودُنِي وَ أَنَا مَرِيضٌ، فَقَالَ: كَشَفَ‏ اللَّهُ‏ ضُرَّكَ‏، وَ عَظَّمَ أَجْرَكَ، وَ عَافَاكَ فِي دِينِكَ وَ جَسَدِكَ إِلَى مُدَّةِ أَجَلِكَ. (امالی الطوسی/ 632)
o رسول الله صلّی الله علیه و آله در هنگام بیماری ام به عیادت من آمد و گفت: خدای رنج و بیماری از تو بزداید و پاداشت را بزرگ دارد و تا پایان عمرت دین و جسمت را عافیت بخشد.

رسول الله صلّی الله علیه و آله فرماید:
• مَنْ‏ عَادَ مَرِيضاً فَلْيَقُلْ: اللَّهُمَّ اشْفِ عَبْدَكَ يَنْكِي لَكَ عُدُّواً وَ يَمْشِي لَكَ إِلَى الصَّلَاةِ. (مکارم الاخلاق/ 392)
o هر که بیماری را عیادت کند باید بگوید: خدایا بنده ات را شفا ده تا دشمنت را شکست دهد و برای تو به سوی نماز گام بردارد.

 

درخواست دعا از بیمار

حضرت صادق علیه السّلام فرماید:
• إِذَا دَخَلَ‏ أَحَدُكُمْ‏ عَلَى أَخِيهِ عَائِداً لَهُ، فَلْيَسْأَلْهُ يَدْعُو لَهُ فَإِنَّ دُعَاءَهُ مِثْلُ دُعَاءِ الْمَلَائِكَةِ. (الکافی 3/ 117 ، مکارم الاخلاق/ 361)
o چون یکی از شما به عیادت برادرش رفت، از او تقاضای دعا کند. زیرا دعای او همچون دعای فرشتگان باشد.

 

تعداد عیادت

حضرت صادق علیه السّلام فرماید:
• الْعِيَادَةُ ثَلَاثَةٌ. وَ التَّعْزِيَةُ مَرَّةٌ. (مکارم الاخلاق/ 361)
o عیادت سه نوبت باشد و عرض تسلیت یک نوبت.

 

عیادت بینوایان

رسول الله صلّی الله علیه و آله به ابوذر فرمود:
• جَالِسِ‏ الْمَسَاكِينَ‏. وَ عُدْهُمْ إِذَا مَرِضُوا. وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ إِذَا مَاتُوا. وَ اجْعَلْ ذَلِكَ مُخْلَصاً. (دعوات الراوندی/ 102 و 128)
o با مسکینان و درماندگان همنشینی کن و آنگاه که بیمار شوند به عیادتشان رو و چون بمیرند بر آنان نماز خوان و این کار را از روی اخلاص انجام ده.

حضرت صادق علیه السّلام به خیثمه فرمود:
• أَبْلِغْ مَنْ تَرَى مِنْ مَوَالِينَا السَّلَامَ وَ أَوْصِهِمْ‏ بِتَقْوَى‏ اللَّهِ‏ الْعَظِيمِ وَ أَنْ يَعُودَ غَنِيُّهُمْ عَلَى فَقِيرِهِمْ وَ قَوِيُّهُمْ عَلَى ضَعِيفِهِمْ. (الکافی 2/ 175)
o به دوستانمان که بینی سلام رسان و آنان را سفارش نما به تقوای خدای بزرگ و اینکه ثروتمندانشان به عیادت فقیران روند و توانمندانشان ناتوانانشان را عیادت کنند.

 

 بیمارانی که عیادت نشوند

رسول الله صلّی الله علیه و آله فرماید:
• ثَلَاثَةٌ لَا يُعَادُونَ: صَاحِبُ‏ الدُّمَّلِ‏، وَ الضِّرْسِ، وَ الرَّمَدِ. (بحارالانوار 81/ 224)
o سه کس عیادت نشوند: آنکه دُمَل در آورده و آن که دندانش درد کند و آن که چشم درد دارد.

حضرت صادق علیه السّلام فرماید:
• لَا عِيَادَةَ فِي‏ وَجَعِ الْعَيْنِ. (الکافی 3/ 117)
o چشم درد عیادت ندارد.

 

عیادت نامقبول

حضرت صادق علیه السّلام فرماید:
• لَا تُجَالِسُوا شَارِبَ‏ الْخَمْرِ، وَ لَا تُزَوِّجُوهُ، وَ لَا تَتَزَوَّجُوا إِلَيْهِ، وَ إِنْ مَرِضَ فَلَا تَعُودُوهُ. (امالی الصدوق/ 340)
o با میگسار همنشینی نکنید و او را زن مدهید و با فرزندانش ازدواج نکنید و اگر بیمار شد به عیادتش مروید.

شنبه, 08 مهر 1391 ساعت 13:59